Wat eind januari begon met dalende temperaturen, ging door in matige vorst.
Uiteindelijk werd het op 29 januari al erg koud. Zo koud dat ik de wandeling die ik die dag had willen maken in het binnenland, door daar eerst per trein heen te gaan, uiteindelijk maar afblies en het op in de buurt bij de stations blijven hield.
Daarna ging de temperatuur steeds verder omlaag. Op de 29ste kwam de maximumtemperatuur al dicht bij het vriespunt uit en vroor het 's nachts al enkele graden.

Vooral de minimumtemperatuur ging, vanwege het gebrek aan bewolking, hard onderuit tussen de 30ste en de 31ste, waarbij het al snel meer dan 5 graden vroor.
De eerste februaridag werd het vervolgens zo koud dat de aanzet tot een koudegolf met extreem lage temperaturen gegeven was. De temperatuur kwam toen, ook overdag, niet boven het vriespunt uit.

Sneeuwval op 3 februari

Op vrijdag 3 februari werd er al gewaarschuwd voor sneeuwval, maar omdat het in de kustgebieden over het algemeen wel meevalt, maakte ik me bij het zien van de sluiers poedersneeuw die 's ochtends rond een uur of 10 over de weg geblazen werden, weinig zorgen.

Dat veranderde toen op diezelfde dag een 'lagedrukgebied' (de druk was er met 1033 hPa nogal hoog) over Nederland trok en van noord naar zuid zijn sneeuw uitstortte.

Vanaf mijn werk in Amsterdam zag ik hoe rond twaalven de hemelsluizen opengingen en er langzaam maar zeker meer sneeuw ophoopte (en er nog amper klanten de winkel binnenkwamen)

Tegen drie uur lag er een substantieel sneeuwdek en begonnen ook de problemen voor het openbaar vervoer toe te nemen. Vastgevroren wissels op de kruising Bilderdijkstraat - De Clerqstraat beletten enkele tramlijnen om rechtsaf door de Bilderdijkstraat te komen. Dat was ook de reden dat ik de foto nam, omdat de relatieve rust zonder de denderende trams ineens opviel.

De foto is vanaf de Bilderdijkstraat in Amsterdam genomen. De gevel van de winkel waar ik toen werkte, is nog net links zichtbaar.

Inmiddels begonnen treintrajecten bij bosjes uit te vallen en werd ik door m'n grootvader gebeld: als de busverbinding naar huis uit zou vallen (en treinen dan hoogstwaarschijnlijk al uren niet meer zouden rijden) kon ik naar hem toe komen om te overnachten. Of er dan nog trams op de rails zouden zijn was maar de vraag, maar het was een aardige geste.

Stevige vorst op komst...

Normaliter had ik op de vrijdagavond dansles, maar dat liet ik schieten. Met wederom een onbewolkte nacht voor de boeg en winterse condities in de atmosfeer, werden extreem lage temperaturen voorspeld.

Op de radio hoor ik veel berichten die uiterst strenge vorst rond -15 graden voorspellen, bij een gure, snijdende oostenwind. Een enkele weerman of weervrouw durft zelfs voorzichtig -20 uit te spreken en ik weet dan ook niet wat ik hoor!

Tegen zes uur sluiten we zoals gebruikelijk de winkel en gaan we uiteindeljik op naar huis. Ik besluit een stukje te gaan lopen. Op Amsterdam CS is het een welbekend tafereel: het station is overvol, het treinverkeer is goeddeels tot stilstand gekomen en grote groepen reizigers zijn er maar bij gaan zitten, in de hoop dat ze nog thuiskomen per trein.

In dit geval kun je het niemand kwalijk nemen. De temperaturen liggen al dagen onder nul en de sneeuwval was werkelijk enorm. Hier kan niemand tegenop en ik vind het in zekere zin wel leuk om te merken hoe een land als Nederland tot stilstand komt als de natuur dat wil.
Van de stationshal zijn enkele deuren gesloten om al teveel tocht te voorkomen: de gevoelstemperatuur is erg laag en ook de stationshal is niet echt aangenaam om te verblijven.

Ik kom overigens zonder grote problemen thuis. De bussen rijden gewoon, al hebben ze soms grote moeite om weg te komen bij de haltes. Ook schieten we een aantal keer door. Dat de bus bij Ilpendam pogingen doet de sneeuw te pletten en daarbij defect raakt is vervelend, maar enkele minuten later neemt een volgende bus ons al weer mee. Het mag, gezien de spoorchaos, geen naam hebben.

Een koud record...

Op zaterdag 4 februari wordt ik wakker in een eveneens witte wereld, een wereld waarin het verschrikkelijk koud geworden is. Ik knipper even met m'n ogen, maar het staat er echt. Het is half 9 's ochtends, maar mijn temperatuurmeter geeft bijna -14 graden aan. -14 graden!

Ik weet dan nog niet dat het in Lelystad tot -22,9 graden afgekoeld is: ik kan me niet herinneren dergelijke temperaturen ooit eerder gehoord te hebben.
Door de oostenwind lag de gevoelstemperatuur soms beneden de 25 graden, iets wat ook de dag ervoor al goed merkbaar was.

Op weg naar de bushalte, om naar m'n werk te gaan, kruis ik de Banning Cocq gracht. Met redelijk normale winters is er vaak het nodige zout meegenomen door auto's die de straat inrijden. Nu is alles surrealistisch wit en de sneeuw die platgereden is en wallen gevormd heeft, is gruwelijk hard.

Vanuit de bus is de Verzetslaan een soort sprookje: opkomende mistbanken ontnemen het zicht op alles dat enkele meters lager ligt en samen met de sneeuw en de opkomende zon is het een buitengewoon vervreemdend effect.

Groeiende schaatskoorts

Na meerdere dagen van extreme kou en maximumtemperaturen die bij lange na niet boven nul uitkwamen, groeide langzaam de schaatskoorts. Helaas was dat voor mijn eigen deur in Purmerend zo goed als onmogelijk. De gevallen sneeuw was aangevroren en pas laat deels verwijderd, waardoor het ijs van belabberde kwaliteit was.

Heel anders was dat in Amsterdam. Schaatsen waren landelijk al op meerdere plekken uitverkocht en ik hoopte dan ook nog een paar te kunnen bemachtigen. Gelukkig bleken er in Osdorp nog voldoende op voorraad (ruim zelfs!) dus vroeg ik aan mijn ouders of die een paar wilden kopen. De kans eens op een Amsterdamse gracht te schaatsen, liet ik niet aan me voorbij gaan.

Op donderdag 9 februari was het zover. Ik had de wekker extra vroeg gezet (een voordeel dat de winkel pas om 11 uur open ging op doordeweekse dagen) en ging met de schaatsen in m'n tas, op pad.

Bij de halte Westermarkt stapte ik uit de tram. Er heerste een serene rust in de stad en ook de grachten waren vrijwel uitgestorven.
Via een gammel bootje klom ik van de kant uiteindelijk op de Keizersgracht. Kort daarna vergezeld van een groepje toeristen dat de aller-aller-allerlaatste schaatsen had weten te huren danwel kopen.

En toen, ging ik staan... Wat een ruimte! Een van de toeristen had 'pech' dat hij op Friese doorlopers stond. Ik vond dat jammer, maar besefte pas achteraf dat dit natuurlijk een ongekende ervaring was. Op natuurijs op een Amsterdamse gracht schaatsen is zeldzaam, ook voor mij, dus voor hen, toevallig op vakantie in deze koude periode, helemaal.

De laatste stuiptrekkingen van de winter

10 februari bracht langzaam het einde van het koude weer, maar niet voordat er prachtige ijsbloemen op de ramen van dit bushokje afgezet waren.

Op 14 februari was het echt afgelopen met de winterse pracht. Zielige hoopjes sneeuw bleven over nadat in enkele dagen tijd de temperatuur fors gestegen was.

De enorme ijsschotsen op het Noord-Hollands Kanaal die soms vervaarlijk uitstaken door scheepvaart die ze opzij had geduwd, de enkeling die het wel aandurfde op datzelfde kanaal te gaan schaatsen, de bus die op een van de dagen dat ik naar mijn werk ging gemoedelijk volstroomde met mensen die met de schaatsen onder de arm op weg waren naar de schaatstocht die bij Ilpendam startte, de dagenlange witte wereld, de magische blik op de wereld vanaf een bevroren Amsterdamse gracht... Het was zondermeer de mooiste winter die ik tot nog toe meegemaakt heb.

---