Tja, of je dit nu echt 'techniek' moet noemen weet ik niet, maar het is wel een aardig extraatje.
Toen in 2012 de keuken vervangen werd en daar ook een nieuw fornuis bij hoorde, viel ons al snel iets op tijdens het gebruik van dat nieuwe fornuis. Er was iets anders, maar het duurde even voor we doorhadden wát.

Het bleek aan de knoppen te liggen. Op het oude fornuis zaten cijfers op de knoppen zelf en een snelle blik naar beneden was genoeg om te zien hoe hoog je het 'vuur' had staan. Bij de nieuwe knoppen zaten de cijfers alleen op de frontplaat en een volkomen onzichtbaar kuiltje in de knop gaf, naast natuurlijk slechte zichtbaarheid van de cijfers, weinig informatie over de stand van het vuur.

Er wat aan doen met afwrijfsymbolen!

Van mijn vader had ik juweeltjes van zelfbouwtechniek gezien. Frontplaten die volledig met afwrijfletters van de nodige informatie waren voorzien, zo professioneel dat ik dacht dat het apparaat zo gekocht was, waren geen uitzondering.

Dat leek mij dan ook de beste oplossing. Helaas was er bij de kantoorvakhandel, juist door de opkomst van de computer, nog maar weinig keus in afwrijfletters. De verpakking die ik vond was de enige als ik het me goed herinner, maar voor 1,75 Euro kon er ook weinig mis gaan. De verpakking afwrijfletters van Avery heeft artikelnummer 3765.

Het enige wat er nog moest gebeuren waren ouders die op vakantie moesten gaan: dan konden m'n broer en ik de vriezer een dagje plunderen, hadden we het fornuis niet nodig en kon ik dus ongestoord cijfers aanbrengen.

Ik begon met de knop van de oven. Niet alleen omdat die het lastigste was (elk cijfer bestaat uit 2 of 3 karakters) maar ook om te kijken hoe lang het goed zou gaan.
Er gaat wekelijks een vaatdoek met schoonmaakmiddel over de knoppen, enige hitte van de oven die geopend wordt komt erbij en ook vette vingers, inclusief mogelijke etensresten konden best roet in het eten gooien.

Ik had geen zin om alle knoppen in 1 keer aan te pakken om een jaar later tot de ontdekking te komen dat het al afbladderde.

Markeren van de standen

Ik begon met het markeren van de standen zoals die op de frontplaat van het fornuis aangegeven staan.

Door de knop telkens in een bepaalde stand te plaatsen en met een fijne permanent marker een streepje te zetten aan de bovenkant van de knop, waren alle standen wel op te tekenen zonder rekenwerk.

Daarna werd de knop van de as getrokken. Dat gaat met de knop van de oven het moeilijkst en kostte behoorlijk wat kracht, niet geholpen door de vorm van de knop, waardoor je er slecht grip op hebt.

De knop ging in een warm badje met zeepsop, om er met een tandenborstel zoveel mogelijk vuiligheid af te poetsen. De knop kun je daarna het beste zo min mogelijk aanraken op de punten waar de getallen komen, maar dat is moeilijk.

Waar 1 cijfer aanbrengen op zo'n relatief klein en moeilijk object al een aardig karwei is, nog leuker wordt het met 2 cijfers naast elkaar. Omdat de cijfers relatief groot zijn is er redelijk wat ruimte nodig, maar teveel kan ook niet, omdat anders de andere standen er niet op passen.

Daarom is het per 2 aanbrengen noodzaak, omdat je grote kans loopt bij het vastwrijven van het tweede cijfer het eerste te beschadigen, dus het plakband lost niet alles op.

Vanwege de ronde vorm van de knop en het beperkte formaat is het handig om het wrijfsymbool op een stukje plakband te plakken (met de juiste zijde aan de plakkende kant uiteraard) en daarna op de knop te plakken. Zo verschuift het bijna niet en hoef je niet een veel te klein stukje drager met wrijfletter en knop vast zien te houden.

Zweten op 3 cijfers naast elkaar...

Na 90 graden bestonden de instelling uit getallen van 3 cijfers... Dat is echt stukken moeilijker dan ik had verwacht. De 3 getallen een beetje netjes naast elkaar op een stukje plakband krijgen heeft me heel wat proberen, herschikken en nieuwe letters knippen gekost.

Naarmate de knop steeds voller komt te zitten met cijfers, wordt het ook steeds moeilijker om de knop vast te pakken zonder nummers te beschadigen.

Het kleine streepje dat je naast de 130 ziet is waarschijnlijk een soort kalibratiesymbool dat bij het fabriceren van de afwrijfsymbolen ook afgedrukt wordt. Het is net zo goed afwrijfbaar als de cijfers en was een mooie oplossing voor de ruimte tussen de cijfers op de knop van de oven.

Schoonmaken en aflakken

Na 2 uur werk waren alle cijfers aangebracht. Ter voorbereiding op het aflakken, verwijderde ik met een wattenstaafje gedrenkt in spiritus voorzichtig de markeringen die ik eerder gemaakt had met een permanent marker.
Doe dit voorzichtig om te voorkomen dat je de net aangebrachte cijfers beschadigt.

Dat schoonmaken met spiritus had ik eigenlijk eerst moeten testen. Ik had geen idee of het plastic van de knop slechts een zilver-achtige laag opgespoten had of dat het een echte plastic laag was die er zo uit zag. Met het gebruik van spiritus loop je risico dat je dergelijke plastic-lagen beschadigt.

Om de aangebrachte cijfers te beschermen besloot ik gewoon modelbouw-lak te gebruiken, al was het maar omdat ik weinig anders kon bedenken dat verwerkbaar was met een airbrush.
Een potje Humbrol "Satin Cote" transparante lak was al in huis en werkte voor de meeste zaken prima. Ik verdunde zoals gewoonlijk met terpentine. Wederom spannend, want als dat de knop aan zou tasten, zat ík met het probleem.

Met de airbrush werd de knop zeer rijk 'onder de douche gezet' en van een dikke laag lak voorzien. Daarna mocht de gelakte knop in de stadsverwarmings-kast uitharden (daar is het met een graad of 30 vaak lekker warm)

Na 8 uur uitharden van de lak haalde ik de knoppen voorzichtig uit de kast en ging ik uit voorzorg ook nog met een föhn aan de gang. Daarna gingen de knoppen weer terug de warmtekast in.

Het resultaat: gemarkeerde knoppen

Uiteindelijk waren de eerste knoppen daarna klaar voor gebruik. 2 knoppen zijn later ook nog voorzien. Het was niet bepaald een klusje wat je even doet. Daarnaast kon het fornuis een tijdje niet volledig gebruikt worden, waardoor het werkje al snel uitgesteld werd.

Het betreffende fornuis is begin 2019 verkocht. In de 5 jaar hebben de eerste knoppen zich prima gehouden. Schoonmaakwerk, vette vingers en ovenhitte hebben de cijfers niet klein gekregen.

---