Voor het testen van de bovenleiding op m'n baan gebruikte ik voornamelijk m'n Piko hondekop. Eerdere bovenleiding-ervaring heeft mij geleerd dat het testen met 1 treinstel alle knelpunten uit de weg ruimt, maar er nieuwe knelpunten opduiken bij een ander treinstel of locomotief.

Mijn Sprinter stond met een defect aan de kant én was nog niet digitaal voorbereid. De keus viel daarom op het 'Gläsener Zug' van Roco, dat voor de testen eerst omgebouwd moest worden.

Weinig ruimte

Hoewel het een fantastisch model is, was het even slikken toen ik de 'buik' van het model openschroefde. Dat werd nog puzzelen om een decoder in te bouwen! Om de doorkijk in het treinstel niet te belemmeren is de kleine motor in de vloer gebouwd. Daardoor is de ruimte voor extra electronica erg klein.

Ik schroefde het model nogmaals open en haalde het plaatje met de motor en enkele elektronica-onderdelen eruit. De motor heeft een cardan-aandrijving. Na het metalen plaatje iets omhoog getrokken te hebben, zul je het geheel van het aangedreven wielstel af moeten bewegen.

Boven in beeld ligt het plaatje metaal met het motortje erop, onder in beeld ligt het treinstel met geopende buik.

Voor deze inbouwoperatie moet er het nodige gebeuren. Zo is de rode streep een onderbroken printbaan. Het schroefje waarmee tussen stroomafname via rails of bovenleiding gekozen wordt, sneuvelde.

Een koperdraad die beide stroomafnemers met elkaar verbindt loopt via een ingenieuze constructie richting het printje. Een lipje op het printje maakt contact met de koperdraad. Ook dat lipje werd verwijderd.

De lampjes die normaal voor de front en sluitseinverlichting zorgen heb ik verwijderd. De spanning op een digitale baan is wat hoger, waardoor de lampjes door kunnen branden. In een erger geval worden ze veel warmer en smelten er kunststof onderdelen. Daarnaast was de verlichting toch al erg slecht.

Opvallend (als ik de foto's zie) is dat ik de condensator heb laten zitten. Blijkbaar gaat dat goed.

Op zoek naar een plaatsje voor de decoder, iets dat, zoals ik al eerder schreef, bij dit model een uitdaging zou kunnen vormen, maar nee, het lijkt er wel voor gemaakt, dit vakje.

Bijna dan, ik heb licht vijl- en schuurwerk moeten verrichten om het printje er vlekkeloos in en uit te laten glijden.

Na veel meetwerk heb ik de decoder op het metalen plaatje geplakt met dubbelzijdig plakband. Daarna heb ik pas de benodigde aansluitingen gemaakt. De NEM 652 stekker die aan de decoder zit heb ik afgeknipt, daar is geen ruimte voor.
De bedrading zelf was nog behoorlijk lastig, omdat er niet veel ruimte is. Daarnaast steekt de motoras uit en loop ik kans dat bedrading daarin verstrikt raakt. .

De functie-aansluitingen heb ik voorlopig los gelaten: het licht komt een andere keer wel. De draadjes heb ik met een stukje dubbelzijdig plakband op de decoder gefixeerd.

Bij het terugplaatsen van het plaatje met onderdelen bleek het vakje toch wel aan de krappe kant. Met een zijkniptang heb ik net zo veel plastic verwijderd als nodig. Daarna kon ik het geheel zonder moeite in- en uitnemen.

---

22-9-2009. Verlichting voor het Gläsener Zug

Al vanaf de inbouw van de decoder moest het model het zonder front en sluitseinen stellen, of beter gezegd, al sinds de aankoop. De verlichting was zo belabberd dat je er zelfs in een donkere kamer amper wat van zag. De sluitseinen waren daarbij echt het toppunt. Op volle spanning zag je net aan 2 kleine gloeiende stipjes.

Daar wou ik toch wel wat aan doen maar omdat het model zo volgebouwd is, is het aanbrengen van verlichting geen makkelijk karwei.

Na veel ploeteren had ik werkende front- en sluitseinen werkend, maar bleek aan 1 zijde 1 LED defect. Het topsein aan één kant werkte daardoor niet. Na me daar een tijdje aan geërgerd te hebben het model toch weer opengeschroefd om de defecte LED te vervangen.

Ik heb de complete bovenbouw (het dak inclusief glaswerk), de machinistenzetel (met machinist) en de blokjes metaal met de passagiers er op verwijderd. Daarna was het bedieningspaneel aan de beurt, om zicht te krijgen op de lichtgeleiders.

Veel opmeten leverde op dat ik met flinke zorgvuldigheid een draadje messing, gebogen in de vorm van het bedieningspaneel, voorzien van 2 rode SMD LED's kwijt zou kunnen, waarna het paneel ook weer teruggeplaatst kon worden.

Een eerste test: dat ziet er toch heel aardig uit. Op de foto is het minder goed te zien, maar in het echt was er nogal wat lichtlekkage.
Een zwartgekleurd stukje styreen van 0,13 mm dikte, dat ik tussen de lichtgeleiders schoof, voorkwam al teveel uitstraling van het witte licht naar de rode sluitseinen en andersom.

---

Frontseinen

De witte LED's waren een ander verhaal. Het trucje met het messing draadje zag ik me geen tweede keer flikken in de zeer krap bemeten ruimte.

Warmwitte LEDs die ik zo dicht mogelijk bij de laatste lichtgeleiders wou plaatsen leken me een beter idee. De vele losse lichtgeleiders in dit model zijn waarschijnlijk ook de reden van de belabberde verlichting in originele staat.

Ik ging even door m'n voorraad LEDs en vond niet echt een passend exemplaar. Daarom besloot ik 2 zogenaamde Kruidvat LED's te nemen.
Dit zijn LED's uit kerstverlichting die je bij Kruidvat en Trekpleister kan krijgen. Voor 2 tientjes of zo heb je al snel 100 warmwitte 5 mm LED's. Die zijn natuurlijk te groot om zomaar in te bouwen.

Daarom zaag ik de zijkanten van de LEDs weg, om daarna de LED een kopje kleiner te maken door de bovenkant eraf te zagen.

Na de zijkanten is het tijd om de zijden die haaks op de aansluitpootjes liggen bij te werken. Even vijlen is een prima oplossing om de LED's aardig klein te krijgen. Hiernaast twee LEDs die al aangepast zijn, rechts een LED zoals die uit de kerstverlichting komt.

Na veel vijlen even passen. Nee dus... te breed, dus nogmaals de vijl erbij. Ik zal er niet omheen draaien dat dit isolatiemoeilijkheden gaf. Omdat de LED zo plat en klein gevijld word, liggen de aansluitpootjes heel dicht bij de metalen blokken met de passagiers.

Die metalen blokjes zijn niet zonder reden van metaal: ze transporteren de stroom van de wielstellen naar het printje met de motor en decoder.

Na nog meer vijlen is de LED eindelijk klein genoeg om vastgelijmd te worden. Dit heb ik gedaan met secondelijm, die ik bijna 24 uur de tijd gegeven heb om te drogen, om een witte waas te voorkomen. Op de foto hiernaast is de LED trouwens ook ingeschakeld.

De draden worden eveneens met secondelijm in de buik van het voertuig op orde gebracht. Om de verlichting demontabel te houden met de decoder is een stekkertje opgenomen.

Het zelf gemaakte stekkertje voor de verlichting, de vrouwelijke zijde. De gemeenschappelijke aansluiting zit in het midden, zodat per ongeluk verkeerd om insteken geen gevolgen heeft. Alleen de verlichting zal dan met de verkeerde rijrichtingen corresponderen.

Het stekkertje is trouwens niets meer dan een stukgeknipt IC-voetje. Onder het stekkertje de decoder. Een stukje dubbelzijdig plakband houdt het stekkertje zo goed mogelijk op z'n plaats.

Programmeren maar. Om even makkelijk te kunnen testen heb ik het printje losgehaald, en met krokodillenklemmen verbonden met de rails.

Alles leek prima te werken, dus schroefde ik het treinstel dicht, maar liet het dak met het glaswerk nog even achterwege.
Met de centrale in de programmeermodus zette ik het model op de rails, om na een aanpassing van het adres over te schakelen op gewoon bedrijf.

Een sissend geluid was hoorbaar en de typische stank van een LED die het loodje legt kringelde m'n neus binnen. Kort daarna sprong de centrale in de kortsluitbeveiliging. Het zal toch niet dat ik nu de decoder om zeep geholpen heb?

Meteen het treinstel weer van zijn ingewanden ontdaan en op zoek gegaan naar het defect. Dat was geen lange zoektocht. Het leek meer op 'volg de geur'.
Hiernaast de LED die sluiting gemaakt had met een van de railstaven, via het blokje met passagiers.

Met dun styreen plaat van 0,13 millimeter dikte isoleerde ik het metalen blokje, zodat de aansluitingen van de LED geen sluiting meer konden maken.

De hitte was blijkbaar gigantisch geweest, want het blauwe draadje was spontaan losgesoldeerd.

Ik moest met wat snij- en breekwerk de defecte diode verwijderen. De secondelijm had goed z'n werk gedaan, erg makkelijk kwam de boel niet los. Daarna kon ik een nieuwe LED in de plaats solderen en monteren.

Een test zonder kap op het model en met het printje met motor en decoder uitgebouwd leverde op dat de decoder gelukkig nog leefde.

Na een driedubbele controle van alle verbindingen het geheel dichtgeschroefd... en... JA! LICHT!

En natuurlijk sluitseinen.

---