Jaren terug deed ik een poging een nieuwe modelbaan op te bouwen. Daarbij maakte ik dezelfde fout opnieuw: de constructie was enorm en onbebouwd al een flinke opgave om tegen de muur op te klappen. Het was de bedoeling dat alles redelijk mobiel bleef, maar ik dacht de constructie toch niet zo best uit.

Daarnaast was ik het opklappen ook wel zat én ik merkte dat ik behoorlijk gegroeid was (in de lengte). Onder de constructie door kruipen ging met ongeveer 70 centimeter hoogte niet zo makkelijk meer als toen ik nog 140 centimeter lang was.
De boel werd compleet gesloopt voordat het echt iets was geworden.

Lange tijd bleef het bij denken over losse modules of 'bakken' (omdat ik me niet aan een modulenorm wou gaan houden namelijk).
Al in 2014 (ik heb er echt lang over gedaan om te beginnen én er over te schrijven) hakte ik de knoop door en begon aan de bouw van de 4 belangrijkste bakken.

Een nieuw begin: MDF als oppervlak

Multiplex en zijn versplinterende werking bij het doorboren waren me bij eerdere banen telkens een doorn in het oog, vanwege de nabewerking die het vergde. Daarom zou ik op een raamwerk van vuren latten gebruik maken van MDF als ondergrond.

MDF heeft een kamp van voor- en tegenstanders en ik weet nog niet aan welke kant ik sta. MDF heeft een hoger eigen gewicht vergeleken met multiplex en het is ook niet zo stevig, het heeft meer ondersteuning nodig om doorzakken te voorkomen.

Andere nadelen van MDF: het zuigt vochtige substanties (lijm, verf) op als een spons. Om dat te voorkomen moet je het eerst voorbehandelen.
De kwetsbaarheid van kopse kanten heb ik dan nog niet eens genoemd.

Deze nadelen gecombineerd met niet al teveel ervaring met houtbouw, kan het eindresultaat nog sterk beïnvloeden. Grote kans dat u tijdens de bouw dingen ziet of denkt 'dat kan nooit goed komen'. Voor mij zal de bouw echt een leerproces zijn. Met MDF heb ik wel ervaring, maar bouwen met losse modules is nieuw voor me.

De afmetingen

Het is de bedoeling de baan uit 6 losse delen op te bouwen, vier grote en twee kleine.
De grootste bakken meten 115 x 50 centimeter. Twee bakken daarvan worden in de lengte aan elkaar gekoppeld waardoor ik 230 centimeter lengte heb. Dat is korter dan m'n oude baan, maar het voordeel is dat ik gemakkelijker kan spelen met extra delen.

Achteraf was een afmeting van 110 x 45 centimeter beter geweest, maar toen zat het al in elkaar.
Tussen de twee gekoppelde grote delen in, komen kleinere bakken, maar welke afmeting die krijgen weet ik nog niet.

De vuren latten zijn vrijwel allemaal afkomstig van de oude baan, waarvan ik het hout spaarzaam opgeslagen had.
Voor enkele stukken had ik toch nieuwe latten nodig. Dan is het heel leuk om te ontdekken dat de latten die je al had een afmeting hebben die je bij een andere bouwmarkt niet kan krijgen, daar de bouwmarkt waar ik de oude latten vandaan heb, afgebrand is.

Daarom ging ik met de cirkelzaag aan de gang om van enkele latten een klein reepje af te halen en de hele brede planken precies door midden te zagen, zodat ik met dezelfde afmetingen zou eindigen.

Om de 'bakken' op te bergen ging ik voor een gewoon systeem van rails en inklikbare plankdragers. Helaas bleken de langste uithouders met 47 centimeter eigenlijk net te kort: het had gescheeld als ik andersom had gewerkt (eerst de plankdragers en rails op de muur schroeven en dan kijken hoe groot de bakken konden worden).

Ik kon het natuurlijk niet laten om even te testen en wat rails en enkele treinen te pakken.
De uitstekende latten op de plankdragers zijn uiteindelijk vervangen door een kort stukje aluminiumprofiel.

De voordelen van dit systeem zijn vooral het gewicht. 1 module is stukken gemakkelijker te pakken dan een complete baan.

Daarnaast wordt er niets meer opgeklapt, waardoor bebouwing op de baan het ook wat minder te verduren krijgt én ik minder op hoef te letten dat ik te hoge gebouwen plaats.
Uiteraard is de hoogte ook weer niet oneindig: ik moet de bakken wel op de plankdragers kwijt kunnen zonder dat ik bij het in m'n bed stappen m'n hoofd stoot of de boel het plafond raakt.

Een hele tijd niets... en toen doorgepakt

Nadat ik de bakken gebouwd had, gebeurde er een hele tijd niets. Ik ben geen fan van schilderwerk, dus het voorbehandelen van het oppervlak liet ik liever achterwege. Warme dagen in 2015 brachten daar verandering in.

Met Alabastine MDF Reiniger maakte ik de oppervlakken eerst zo goed mogelijk schoon. Met MDF 2in1 Grondverf van hetzelfde merk en een roller ging ik uiteindelijk het hout te lijf.

Ongeveer een week later deed ik de tweede laag: hoewel aangeraden werd alleen de kopse kanten 2 keer te gronden, besloot ik alle oppervlaktes twee maal aan te pakken.

Het ondersteunen van het geheel...

Lang, heeel lang heb ik nagedacht over de ondersteuning van de bakken. Vooral omdat ik niet de luxe heb van een baan die kan blijven staan, waardoor alles geheel uit elkaar zal moeten om 'm weer op te bergen.
Dat stelt hele andere eisen aan de constructie dan een baan die vast blijft staan en hooguit voor een verhuizing uit elkaar moet.

Een constructie die ik verticaal op kon klappen zag ik wederom niet zitten, dus besloot ik een horizontaal uitklapbare constructie te bedenken. Die was er bijna gekomen, tot ik aan schragen dacht, waar ik weer losse latten op zou leggen om de bakken weer op te leggen.

Ook dat idee vorderde ver maar kwam er uiteindelijk niet.
Ik ben gegaan voor losse poten, die het geheel aan de uiteindes van de gekoppelde lange bakken ondersteunen.
De kleine bakken komen er tussenin en 'leunen' dan op de 2 gekoppelde grote secties zodat ik 'in' de baan kan staan.

Een begin

Na nog eens lang nadenken ging ik in juli en augustus 2017 écht aan de gang.
Allereerst koppelde ik de bakken als test met stalen koppelplaten die ik al eens had gekocht.

Ondanks veel schroeven bleek al snel dat dat niet stevig genoeg was. De bakken zakten door. Dat had ik wel een beetje verwacht, gezien de nogal kleine lengte van die platen (een centimeter of 20) vergeleken met de lengte van de bakken.

Houten latten van 80 centimeter, M8 inslagmoeren, bouten, carrosserieringen en rampamoeren, werd de betere constructie.
Aan de binnenkant van de bak een inslagmoer, in de lat aan de buitenkant een rampamoer en verbinden met de bout en carrosseriering.

De rampamoeren waren nieuw voor mij en waar ze precies voor bedoeld zijn wist ik niet, dus dat zocht ik op. De buitenkant is voorzien van houtdraad, terwijl de binnenkant metrisch schroefdraad bezit.

Ze zijn bedoeld, zoals ik eigenlijk al verwachtte, om in hout netjes metrisch schroefdraad aan te brengen, waar zacht hout zoals vuren gewoon niet geschikt voor is.

Omdat de kans groot was dat de verbinding vaak in- en uit elkaar zou moeten, zag ik de bout 'bloot' door het gat steken dan ook niet goed komen en koos ik voor de rampamoer.

Het monteren van de rampamoer

De M8 rampamoeren die ik heb hebben een ziel van 11 millimeter. Met die maat voorboren vereist zo verschrikkelijk veel kracht bij het indraaien en gaat met zoveel gekraak van het hout gepaard dat ik het niet aangedurfd heb verder te gaan.
Het gat opboren naar 12 millimeter, met aan de indraaizijde een kort stukje tot 14 millimeter boren, ging stukken beter.

Hoewel de rampamoeren een sleuf bezitten om ze met een zeer fors model schroevendraaier in het hout te draaien, besloot ik ze op een zeskantbout te draaien en tot de kop te draaien.

Daarna stak ik het geheel in het hout en draaide ik met een dopsleutel de moer er langzaam in. Vergeet de bout niet enkele keren te lossen om te voorkomen dat die zich vastdraait en bij het lossen ook de rampamoer weer mee zal nemen.

Na het volledig tot de kop indraaien van de bout kun je deze lossen. De rampamoer zou op z'n plaats moeten blijven en het gat is vervolgens van net schroefdraad voorzien. De dopsleutel voorkomt dat je uit kan schieten en daarbij, zoals met de schroevendraaier, het schroefdraad aan de binnenkant beschadigt.

Nadelen van de rampamoeren: het komt allemaal nogal nauw met de maat van de boring. Iets te groot en de moer komt gemakkelijk weer mee bij het lossen van de bout, iets te klein en het hout kraakt dat het een lieve lust is.

Kom niet in de verleiding een carrosseriering tussen de kop van de bout en de rampamoer aan te brengen! Dat resulteerde tot twee keer toe in een bout die zich vastgevreten had op de moer en de tweede (en toen laatste) keer zat die zo vast, dat ik die niet meer losgekregen heb (ja, uiteindelijk wel, maar met de rampamoer was niets meer te beginnen, zo zwaar beschadigd was 'ie)

Indraaien inslagmoer

Het monteren van een inslagmoer kan met een hamer, waarbij 1 flinke ram voldoende moet zijn om de moer in het hout te slaan, maar op m'n werk leerde ik de 'intrek-manier', die ik ook hier toepaste vanwege de beperkte ruimte.

Je boort een gat dat groot genoeg is om de inslagmoer in te steken. Aan de andere kant van het hout steek je een bout met carrosseriering door het gat, tot deze de moer ontmoet. Daarna draai je de bout aan tot het hout en draai je de bout met een dopsleutel verder vast. Door het schroefdraad zal de inslagmoer zich in het hout 'trekken'.

De voordelen zijn vooral precisie. Door de bout zal de inslagmoer vrijwel recht in het hout zitten, wat bij inslaan met een hamer altijd maar de vraag is.
Voordeel nummer 2 is het direct goed monteren. Als de eerste klap met een hamer de moer niet diep genoeg slaat, kan een tweede klap de gaten die de vleugeltjes maken wat vergroten.
Dat kan zodanig uitpakken dat de inslagmoer redelijk los zit en uiteindelijk snel doordraait in het hout.

De rest van de constructie

Allereerst wou ik weten of de constructie met 2 lange houten latten, inslagmoeren, bouten en rampamoeren voldoende stevigheid bood. Ik was een beetje sceptisch, maar het viel me mee, al moet ik nog zien wat er op lange termijn gebeurt.

Daarom besloot ik al snel aan de poten te beginnen. Ik was al veel te lang aan het tobben dus zonder veel rekenwerk koos ik voor 100 centimeter lange exemplaren.

De poten bestaan uit 18 x 69 millimeter vuren latten. Ook voor de bevestiging hiervan ging ik voor rampamoeren, bouten en inslagmoeren. Of dit allemaal een goede keus is, moet nog blijken.

De eerste delen overeind

Met het indraaien van de bouten en monteren van de poten zette ik de eerste 2 gekoppelde bakken rechtop om te kijken of de constructie met de lange verbindingslatten, niet in het midden doorzakte.
Voor wie nog twijfelt over mijn bouwkwaliteiten in hout: u ziet op de foto de richel tussen de 2 delen.

Dit komt omdat ik de zaagkant van de latten gebruikt heb om het MDF op te monteren. Waarom ik niet de nette kant gebruikt heb, geen idee. Gelukkig komt er nog wat landschapsbouw op voordat er rails gelegd wordt.

Hoewel het geheel wiebelig is (de poten had ik beter 90 graden kunnen draaien) stond het wel stevig en kon ik ook weinig ontdekken van doorzakken. Met bebouwing denk ik wel dat alleen de bouten aan de zijkanten niet voldoende zijn. Twee bouten op de kopse kanten die de bakken naar elkaar trekken, moeten dat verhelpen.

De poten draai ik waarschijnlijk niet, omdat de schroeven van de MDF-plaat waarschijnlijk in de weg zitten.

En zodra je je eerste deel op poten hebt staan, ga je natuurlijk meteen opnieuw uitproberen en kijken wat je beschikbare ruimte is, vooral omdat het een raar idee is dat nu ineens vanuit m'n stoel te kunnen doen en er dan recht tegenaan te kijken. Die meter hoogte blijkt niet zo'n slecht idee!

Vooral voor het onder de delen door kruipen bleek die meter ruimte een goed idee. Ik kwam er gemakkelijk onderdoor en hoefde niet op te letten dat mijn hoofd ontmoetingen had met houten latten.

Binnenkort hoop ik de resterende delen te maken en het geheel te koppelen om te zien wat de beschikbare ruimte is.

Wordt vervolgd!

---

18:55 17-9-2017. Overige bakken gekoppeld en bouw 2 kleine bakken

Beter op de hoogte van m'n eigen plannen was de koppeling van de andere twee grote bakken weinig werk.
De gaten waren zo geboord, het hout om de twee bakken te koppelen was al op maat en was (wederom) afkomstig van de oude baan.

Wel was een van deze bakken slechter gebouwd dan de andere twee. Het MDF-oppervlak staat op een van de hoeken behoorlijk omhoog. Die heb ik dan ook bewust aan de buitenkant gehouden, zodat ik er straks bij het bouwen amper last van heb.

Wel heb ik opnieuw de nodige moeite gehad met de rampamoeren...

Rampamoer benodigt handigheid

Nu ik al een aantal stuks van deze speciale moeren gemonteerd had, merkte ik ook dat het bepaald niet makkelijk is om die dingen zo goed mogelijk loodrecht in het hout te draaien.

Ik vond er wat op door de rampamoer zoals ik inmiddels gewend was, tot de kop van een passende bout te draaien.
Daarna stak ik bout met rampamoer in het gat waar de moer moet komen en draai er aan de andere kant een inslagmoer op, maar wel met de vleugels van het hout af.

De inslagmoer draai ik tot het hout, zodat deze de bout recht trekt.
Daarna ga ik rustig de rampamoer indraaien, waarbij de inslagmoer steeds tegen het hout gedraaid wordt (je hebt dan ook 2 handen nodig).

Ik heb ook een poging gewaagd met een carrosseriering en een gewone moer. Het nadeel was dat ik daar slechter bij kwam met m'n vingers. De verleiding zowel aan de bout-kant als moerkant een steek- of dopsleutel te gebruiken kon ik niet weerstaan en resulteerde in een bout die zich vastvrat op de rampamoer (en die dus weer meenam als je alleen de bout uit wou draaien).

De kleine bakken

Na nog een paar uur werk heb ik ook de resterende bakken gemaakt. Ik besloot daarbij niet af te wijken van eerdere plannen en de 2 kleine delen te maken met het hout dat ik nog had. De maten zijn dan ook 425 x 500 millimeter. Het was verleidelijk deze 10 tot 20 centimeter langer te maken, maar dan had ik nieuw hout moeten kopen en dat zag ik niet zitten.

Voor het latten-werk moest ik wel wat verzinnen. Omdat ik afwijkende latten niet mooi vond én het plannen voor het verbinden van alle bakken in de war zou schoppen, besloot ik de latten van 18x69 millimeter toch maar te verzagen naar de 'standaard' maat van 18x56.

Gelukkig was dat met de tafelzaag op m'n werk zo gebeurd. Het ging zo netjes dat ik overweeg om het lattenwerk van de al bestaande bakken bij te werken, om alle hobbels er uit te halen.

De kleine latjes die overbleven na het zagen bewaar ik vooralsnog: die komen misschien nog van pas tijdens de baanbouw.

Nummering tegen vergissing

Ondanks dat ik voor mijn doen erg netjes gewerkt heb, heb ik de poten die de ondersteuning van de bakken vormen, toch maar genummerd.
Ik ben er niet gerust op dat alles zo precies in elkaar zit dat ik de poten onderling uit kan wisselen. Een viltstift maakte korte metten met dat probleem.

De poten onder de andere twee grote delen worden met een '2' genummerd.

Wordt vervolgd!

---

18-09-2017: Toch niet zo'n best plan...

Mijn ouders waren een tijdje op vakantie, wat een prima gelegenheid was om de bakken eens in de huiskamer op te zetten.
Daar heb ik vooral meer ruimte om er omheen te kunnen lopen en van alles op te meten.

Al bij het opzetten merkte ik dat dit het niet gaat worden. De bakken moet ik eerst koppelen om ze op hun poten te kunnen zetten, maar gekoppeld zijn ze nu al aan de erg zware kant om ze van de stelling te tillen. Los kan ik ze echter niet van poten voorzien omdat in het midden m'n bed in de weg staat.

Daarnaast was het monteren van de poten een klus waarbij de bakken het nogal te verduren kregen. Ik ben er niet gerust op dat dat met bebouwing erop nog goed blijft gaan.

Een derde probleem is de bevestiging van de poten zelf: de bout die daarbij uitsteekt zit geweldig in de weg voor het op kunnen leggen van de 2 kleine tussendelen. Ik dacht eraan een groot gat in de zijkanten van de tussendelen te boren, maar daar zitten de schroeven die het raamwerk bij elkaar houden al.

Ik ga daarom terug naar het oorspronkelijke idee van 1 of meerdere schragen met latten om de bakken op te leggen. Op die manier kan ik ze rustig koppelen en zit ik ook niet met poten in de weg.

Daarnaast ben ik van plan de bakken op de kopse kanten te koppelen in plaats van aan de zijkanten, omdat ze daardoor nog maar net op de uithouders van de kast-dragers blijven liggen.

Wordt vervolgd!

---

02:17 24-6-2018: Schot in de zaak!

Na lang wikken en wegen besloot ik toch de opzet met schragen te volgen en de bakken op de kopse kanten te koppelen.
Over het koppelen van modules/bakken in de modelbouw zijn waarschijnlijk boeken vol geschreven en ik was niet van plan het wiel opnieuw uit te vinden. Ik had al veel oplossingen gezien met inslagmoeren en bouten, dus dat zou het worden.

Voordat dat kon moest er wel wat gebeuren aan de kopse kanten van de lange bakken. Zoals ze nu waren, kon ik onmogelijk goed koppelen. Het kale MDF is veel te kwetsbaar en haaks is het allemaal allerminst.

Het nadeel is dat mijn werk absoluut niet nauwkeurig is geweest. De bakken heb ik dan ook gemaakt toen ik nog minder verstand had van houtbewerking. Meer en meer begrijp ik waarom sommige mensen zo lang doen over het uitdenken van de onderbouw-constructie en steeds vaker begrijp ik ook het gebruik van bepaalde verstevigingstechnieken.

Om de kopse kanten vlak te krijgen, besloot ik met de cirkelzaag heel voorzichtig de rand van het MDF bij te werken zodat deze in ieder geval gelijk lag met de vuren latten.
Uiteindelijk moest ik nog behoorlijk met een blokschaaf aan de gang om het ook haaks te krijgen.

Op m'n werk werd een plaat afvalmultiplex (met toestemming) uit de afvalbak gevist: ik kon er precies 4 stroken van 80 bij 500 millimeter van zagen, als kopschot van de lange bakken.
4 lange schroeven zorgden voor de verbinding met de latten.

Het ondersteunende houtwerk

Om de bakken ook ergens op te kunnen leggen dacht ik aan schragen. Voordat ik die zelf ging bouwen liep ik eerst eens een bouwmarkt binnen om te kijken naar kant-en-klare exemplaren.
Die bleken verkrijgbaar, maar ik hield een slag om de arm: schragen van 6 euro kunnen immers niet veel zijn.

Let dan ook goed op in de winkel. Ik trof schragen met flinke scheuren en gaten in het hout aan, maar ook exemplaren waarvan de scharnieren of het hout ernstig verbogen waren

Daarom kocht ik er eerst 2 (in plaats van 4), om te kijken hoe het zou bevallen. Thuis bleek bij een van de schragen aan 1 kant het scharnier zelfs verkeerd om te zitten. Zo opgelost, maar ik schreef het al: veel kon het niet zijn en dat is het dus ook niet.

Van het eerdere idee van een uitklapbaar horizontaal raamwerk, had ik nog latten over. Helaas waren die met 230 centimeter minstens 3 centimeter te kort.
Ik zag het niet zitten om wéér nieuw hout te kopen en besloot samen met de overgebleven poten, inslagmoeren en bouten, verlengde latten van 249 centimeter lang te maken. Dat is een centimeter korter dan de hoogte tussen vloer en plafond, zodoende.

Die lengte heb ik daarnaast bewust zo gekozen om de module-bakken met gemak neer te kunnen leggen en te koppelen.

Van de andere overgebleven poten, maakte ik een extra lat voor op de schragen. In die extra lat zaagde ik sleuven van ongeveer 19 millimeter breed en 30 millimeter diep.

Daar vallen de lange latten voor de helft in, omdat ze anders omvallen: door het verlengen ervan is het gewicht aan 1 kant groter.

Precies in die sleuven boorde ik gaten dwars door het hout, om ze met flink lange schroeven (70 millimeter) aan een van de latten van de schraag te monteren.

De schragen dienen ook een ander doel: als ik ze dicht bij elkaar zet kan ik er precies 1 bak op plaatsen, die ik uit de loop in m'n kamer neer kan zetten, om er gemakkelijk aan te werken.

Jammer is dat de hoogte teruggaat naar een centimeter of 80. Dat lijkt weinig, maar is een flink verschil. Helaas kan ik daar niet veel aan doen. Ik had dan grotere houten schragen moeten kopen, ze zelf moeten maken of metalen types moeten aanschaffen. Dat zag ik vanwege de kosten en het gewicht niet zo zitten.

Koppelen met bouten, inslagmoeren en deuvels

Met het ondersteunende houtwerk klaar werd het tijd voor een nieuwe koppelingsmethode.
Ik had al eens uitvoerig lopen zoeken op het Beneluxspoorforum, maar ik was er uit.

Ik besloot voor M8 bouten, carrosserieringen en inslagmoeren te gaan. Daar las ik meer over, ik had ze over van het afstappen van de houten latten aan de zijkanten én het leek mij een goed idee. Ik ging, net zoals op internet, ook nog gebruik maken van deuvels.

Ik zette de schragen neer, plaatste de ondersteunende latten in de sleuven en plaatste 2 bakken op het bouwwerk: ongelooflijk! Wat lag dat stabiel! Waar ik nog twijfelde aan de zeer goedkope schragen, was ik nu gelijk verkocht en zelfs positief over de verdere bouw van wat ooit een modelbaan zou moeten worden. Het was sowieso enorm stabiel vergeleken met de wiebelpoten van de eerdere plannen.

Ik legde de bovenkant van de multiplex platen gelijk aan elkaar en met lijmklemmen werd alles stevig aangedrukt.
Daarna ging ik, om afwijkingen te voorkomen, met een boor van 8,5 millimeter op 2 plekken dwars door de vuren latten en de multiplex platen van beide bakken heen. Deze gaten zijn voor de M8 bouten.
Daarna boorde ik 2 gaten van 7,5 millimeter, eveneens dwars door de komplete constructie, de gaten voor de deuvels.

Daarna 'trok' ik de inslagmoeren in het hout.
Alles ging daarna weer uit elkaar, om in 1 bak de 2 gaten van 7,5 millimeter op te boren naar 8 millimeter. De gaten in de andere bak bleven 7,5 millimeter, waar ik met een hamer deuvels van 8 x 35 millimeter voor de helft insloeg.

Deze deuvels vallen dan precies in de gaten in de andere bak en zorgen ervoor dat de bakken steeds perfect uitgelijnd aan elkaar gekoppeld worden, omdat de bouten wat speling hebben.
Uiteraard herhaalde ik alle bovenstaande stappen voor de andere 2 bakken.

Daarna koppelde ik de bakken weer om te kijken of alles klopte. Dat deed het! En hoe! Het geheel zat extreem nauwkeurig aan elkaar en de multiplex kopschotten garanderen dat oneffenheden in de ondergrond niet meteen doorwerken bij het koppelen.

Verdere bouw

Het is de bedoeling dat de kopschotten nog in vorm gezaagd worden van het landschap. Als spoorbedding wil ik XPS-hardschuimplaten gaan gebruiken (maar dat is absoluut niet zeker).
Voor de ondersteuning van de kleine bakken moet ik nog wat bedenken, omdat er bij het hoofdeinde geen ruimte is voor een schraag.

In ieder geval ben ik nu een flink stuk gevorderd en heb ik er weer vertrouwen in dat er ooit treinen gaan rijden.

Wordt vervolgd!

---

22:14 21-10-2018: Onderbouw Laagdreef gereed!

Het was even wikken en wegen, maar uiteindelijk heb ik ook een goede oplossing gevonden voor de ondersteuning van de bakken die over m'n bed staan.

Rest-hout, over van het doormidden zagen van de veel bredere latten van de oude baan, bleken prima geschikt om poten te vormen voor ondersteuning over m'n bed.
Twee korte latten monteerde ik haaks aan deze latten en voorzag ze van gaten.

Op twee plekken werden 2 rampamoeren die ik over had in de houten lat die al jaren aan de muur gemonteerd is geschroefd. Met wat extra stukjes hout, 2 scharnieren uit de rommeldoos, schroeven en zaagwerk maakte ik de 2 poten.

Nog een paar afvalstukken hout, inmiddels gebruikelijke werkwijze om de gaten te boren en een paar uur werk later is de onderbouw van Laagdreef gereed. Ondanks relatief onnauwkeurig werk, past alles behoorlijk goed in elkaar en is er slechts een hele kleine kier tussen de grote delen als alles in elkaar geschroefd is omdat het iets onder spanning staat.

De kleine bakken hebben geen inslagmoeren. Achteraf is dat niet zo handig gezien mijn plannen voor een grote spoorwegovergang op een van die bakken. Gelukkig kan ik het nog wijzigen.

De kopschotten die de lange bakken in het midden koppelen moeten nog op maat gemaakt worden: ze steken meer uit dan de 24 millimeter tussen grote en kleine bakken, wat ik wel een aardige hoogte vind om mee te werken.

Wel moet ik iets anders vinden op de latten aan de muurzijde. Ondanks een kleine ingreep hebben de lange latten de neiging om bij de kleinste dwars-beweging om te vallen waardoor het bouwwerk op z'n minst instabiel wordt.

Hoe nu verder?

Dat weet ik nog niet precies. Ik schreef eerder over XPS-platen als ondergrond, maar ik twijfel nog. Rails en belangrijke gebouwen op dun triplex en de rest op piepschuim kan ook nog. Het voordeel is dat piepschuim gemakkelijk met een heet mes of draad te bewerken is, het nadeel is dat het - vergeleken met XPS - kwetsbaar is. Daarnaast weet ik niet hoe makkelijk of moeilijk het aansluiten van draden op de rails of plaatsen van accesoires zal zijn, omdat het sowieso meer vooruit denken vergt.

Het nadeel van XPS is dat ik het alleen maar in enorme pakken voor meerdere vierkante meters kan krijgen terwijl ik weinig nodig heb en dat de platen vaak behoorlijk dik zijn. Ik heb voldoende aan 20 tot 25 millimeter en omdat ik het piepschuim toevallig voor nop in voldoende mate bij het grofvuil vond, is de verkrijgbaarheid in ieder geval geen probleem.

Testen op de kleine bak

Om te testen wat me het beste bevalt ga ik op een van de kleine bakken als eerste testen met piepschuim en triplex.
Als dat bevalt, pak ik dat op de hele baan zo aan. Zo niet, verzin ik wat anders.

Wordt vervolgd!

---

22:18 29-11-2019. En toen, kreeg ik een nieuw bed...

Dan blijkt de onderbouw prima te functioneren, denk je voorzichtig aan de eerste bouwplannen van de baan zelf... krijg je een nieuw bed.

Dat staat hoger op z'n poten, de kopschotten zijn groter en het matras ligt hoger vanwege de motor van de lattenbodem.
Het plaatsen van de poten over m'n bed ging echt net aan, maar alleen als ik m'n kussen en dekbed grondig aan de kant schoof.

Het zou ook eens gewoon goed gaan!
Ik kwam op een nogal belangrijk punt: een oplossing bedenken of er radicaal mee kappen.

Het werd het eerste, dus weer aan de gang met rolmaat en de schragen.

Om over m'n bed heen te komen moest ik de latten minstens 15 centimeter hoger kunnen bevestigen.
De schragen waren het grootste struikelblok, want ik ontkwam er niet aan de poten te verlengen.

Ik had nog hout over en na wat meetwerk begon ik op een koude zaterdag met het zaag- en schroefwerk. Deuvels uit de rommeldoos en enkele schroeven verzorgden een stevige verbinding tussen korte latten en de bestaande poten van de schragen.
Na montage was ik echt wel wat verbaasd over de stevigheid.

Van nieuw hout zaagde ik nieuwe poten en latten voor over m'n bed. De oude waren niet van dezelfde breedte en dat was nu absolute noodzaak.
In elke horizontale lat zaagde ik 2 ondiepe sleuven. Daar vallen de dwarslatten in zodat ze niet meer om kunnen vallen.

Ik wist al snel weer waarom ik dat de vorige keer niet gedaan had: ik zat dan meteen behoorlijk 'vast' aan een bepaalde afstand tot de muur. Twee extra sleuven in elke lat zorgen ervoor dat ik later nog kan schuiven.

Bevestiging aan de muur

Door de verhoging van het geheel moest ik ook een nieuwe bevestiging aan de muur verzinnen. Ik koos in eerste instantie voor een uitstekende deuvel, en boorde een gat in de lat met poot zodat ik die er alleen maar op hoefde te schuiven.

Het in en uit elkaar halen was een stuk makkelijker dan met de 2 bouten, maar het was ook erg instabiel. Ik heb uiteindelijk weer voor 2 bouten en een stukje hout gekozen, maar nu andersom.

De 'bodem'

Ik had al een aardige tijd terug piepschuimplaten van het vuil gered. Er zaten geen rare geurtjes aan en de paar gaten in enkele platen waren ook geen probleem. Ze waren wel te dik.

Om dat te verhelpen spande ik een snijdraadje tussen de twee kopschotten van een kleine module. Dat is net zo breed als een piepschuimplaat en de dikte wordt precies die van de hoogte van de kopschotten.

---

15-05-2020: De beuk erin!

Na eindeloos lezen en overpeinzen, besloot ik deze vrijdag dat het tijd was om wat te gaan doen en vooral knopen door te hakken.

Allereerst werden de nog resterende te hoge kopschotten op m'n werk op maat gezaagd: op de vast opgestelde tafelzaag kwam ik niet in de knoop met de uitstekende deuvels waar de handcirkelzaag thuis niet voorbij te geleiden was.
Met die klus achter de rug kon ik eindelijk verder met mijn plannen en het nemen van beslissingen.

Het begon met de ondergrond. Als ik eerst op een kleine module eens zou experimenteren met het piepschuim, kon ik altijd beslissen dat overal toe te passen, of, als het niet zou bevallen, toch iets anders te verzinnen.

Ik sneed een plaat die ruim groot genoeg was, bracht voldoende houtlijm aan op de MDF plaat en plaatste de piepschuim plaat. Met wat gewicht om goed te verlijmen, kon ik na een paar uur aan de gang. Er kon ineens rails van de ene naar de andere kant!

Tweede knoop die doorgehakt werd was dan ook het railplan. Het piepschuim bleek geweldige mogelijkheden te bieden vrij te experimenteren met de plaats van de rails, door kopspelden door de schroefgaatjes van de flexibele rails in het piepschuim te steken.

Op die manier markeerde ik ook de afmeting van het perron. Ik had een in lengte krap perron in gedachten, precies voldoende voor 2 gekoppelde Hondekoppen.

Nu ik het zo voor me zag was 120 centimeter toch wel erg gigantisch voor het kleine oppervlak. Het perron wordt kleiner en zal aan 1 zijde precies ruimte bieden aan een twee-wagen stel.

Module-overgangen uit printplaat

Hier zijn waarschijnlijk boeken over vol geschreven. De tip die ik toch vooral las: maak de module-overgangen recht.
Ik zag af van mijn experimenteerdrang bochten in module-overgangen te plaatsen voor een speelser railplan en sprak met mezelf af dat de module-overgangen zoveel mogelijk recht zijn.
Alleen bij het station zal dat misschien niet lukken, maar dat zie ik dan nog wel.

Om eens te proberen een overgang te maken, ging ik op de kleine module als eerste aan de gang. Afspraak met mezelf: vanaf de buitenrand van de module tot aan de eerste biels zal 11 centimeter afstand zitten.

De overgangen zelf besloot ik volgens beproefd concept te bouwen. Om te zorgen dat de rails geen kant op kan had ik al meerdere keren stukjes printplaat gezien, waar de rails aan vastgesoldeerd werden, waarna het stukje printplaat aan de module-rand bevestigd werd.

Herhaal dat geintje aan de andere kant en je hebt een prima overgang. Ik was niet van plan om er ook biels van te zagen: de kleine modules sluiten aan op de rechthoekige modules waar erg scherpe bochten in zitten die sowieso al onrealistisch zijn.

In m'n collectie printplaat vond ik nog wel wat stukjes om gewoon mee te proberen. Ik zaagde een stuk flexrail wat ruim op maat (wegvijlen kon altijd nog) en legde het zo haaks mogelijk neer, met een stukje printplaat paraat, om het daarna te solderen.

Dat solderen vergt handigheid: ik soldeer nu 26 jaar (2020), maar had toch moeite om de boel haaks te krijgen én zelfs om te voorkomen dat de rails uit- of naar elkaar toe liep, een gevolg van het feit dat ik de rails niet eerst soldeerde aan beide kanten van een module, om 'm daarna op dat punt door te zagen of slijpen.

Positief verrast was ik over de soldeerbaarheid van de Piko A-rails. Nieuwzilver is prima te solderen, maar uit het verleden, met de veel dikkere rails van Lima en andere merken, wist ik nog dat een biels die per ongeluk smolt niet zo heel raar was. Nu was het zo gebeurd. Misschien dat de betere 80 Watt Weller bout ook wel verschil maakt.

Wat betreft het gebrek aan isolatie tussen de rails: dat klopt. Dat komt later nog wel. De afzichtige schroeven blijven.
Zoals gezegd gaat het spoor op dit punt toch al richting een erg onrealistische bocht.

Met het boren van wat gaten en schroefwerk was het moment daar: voor het eerst in ja-ren lag er rails! De rails ligt, op de uiteinden na, nog los. Ik ga eerst experimenteren op deze module en als het bevalt, pas ik dat overal toe.

Ik ben wel, opnieuw, met m'n neus op de feiten gedrukt wat betreft mijn gammele houtconstructie. Bij de kleine module is er genoeg speling om het spoor te laten 'spatten' als ik er tegen duw om de module te koppelen met de grote delen.
Dat zou best nog een ding kunnen worden als ik verder ga met bebouwen van de module, maar daarom test ik het ook eerst.

Wel merkte ik onmiddelijk het voordeel van de kleine module. Ik kan nu rustig nadenken over de aankleding van dit kleine stukje wereld en hoef me nog even geen zorgen te maken over de rest.

Wordt vervolgd!

---