Chippen bij de RET: "Tja, dat weet ik ook niet..."


Maandag 27 Augustus 2007: Ik besluit een dag naar Rotterdam te gaan, om daar de chipkaart uit te testen: ik heb namelijk een GVB kaart, en ik wil wel eens weten of het systeem daar mijn pas wel herkent.
Wanneer ik uitstap op Rotterdam Centraal, zie ik bij een van de trapopgangen gele chipkaart lezers staan. Wanneer ik mijn kaart ervoor houd krijg ik 'Ongeldige kaart: ga naar NS info' Wanneer ik informeer bij de infobalie in het station, en vraag of die lezers voor de Hoeksche Lijn zijn (de enige lijn waar de NS tot nu toe experimenteert met het systeem) krijg ik een bevestigend antwoord. Het verbaast me bijna dat het mannetje nog weet wat waar ik het over heb.
Goed, nu ik dat weet ga ik eerst maar eens de metro in. Het gebied rondom het centraal station van Rotterdam is één grote bende: nog even en dan wordt het oude station gesloopt. Zoekende naar de metro-ingang volg ik de pijlen die op de bouwhekken aangebracht zijn. Wanneer ik op een gegeven moment het vreemde bouwwerk boven de metro-ingang zie met een groot bord er boven op met 'Metro' erop, voel ik me een beetje stom, maar goed. Ik loop naar binnen, en probeer allereerst eens te kijken of de automaten mijn pas wel herkennen. Ik leg het plastic geval in het bakje, en ik moet even zoeken naar de knop om een bonnetje te printen van m'n laatste transacties. Ik heb in Rotterdam nog niets uitgespookt met het geval, dus staan alleen m'n laatste 10 'Amsterdamse' transacties in het binnenste van het kaartje. Mijn verbazing is dan ook behoorlijk groot wanneer ik zie dat het systeem geen snars snapt van de bestemmingen die ik in Amsterdam heb aangedaan: alleen de datum, het tijdstip, de soort handeling en de prijs is bekend: waar ik geweest ben weet het Rotterdamse systeem niet. Terwijl ik bezig ben bij de automaat slaat een van de poortjes alarm.
Hoekse-Lijn-lezer
Luid piepend (veel harder dan in Amsterdam) probeert het 'iets' te waarschuwen. Wie of wat weet ik niet, want controleurs zijn nergens te bekennen. Ik vind het centraal station al weinig weg hebben van een centraal station, maar het ontbreken van controleurs versterken dat gevoel een beetje. Kort nadat een van de poortjes alarm sloeg gaat het poortje daarnaast af. En zo zal vandaag het alarm geschal van de poortjes een keer of 40 in mijn oren klinken. In Rotterdam kan je de poortjes ook nog openen met een strippenkaart (of een willekeurig stukje karton) door de strippenkaart gewoon in de gleuf te steken: je kan gewoon te weinig (of helemaal niet) stempelen, en toch mag je door het poortje, want dat gaat gewoon open. Wederom gaat de tweetonige piep van een van de barricades af, wanneer een vader twee keer achter elkaar afstempelt, en het kind en de vader tegelijkertijd doorlopen. Het staat ook nergens aangegeven dat je per persoon moet stempelen, maar er staan ook nergens controleurs, dus wie er om maalt zal wel bijzaak zijn, net zoals de OV-chipkaart zelf: daar maalt ook bijna niemand om, het wordt een superidee gevonden, maar ik zal er vandaag achtergekomen dat het alleen maar een lastig ding is. Ik probeer maar eens in te checken, en dat gaat nog goed ook, en dat laat ik duidelijk merken door 'Zowaar!!!' door het metrogebouw te schreeuwen. Het gepiep rond de poortjes doet vermoeden alsof iedereen hier al met het digitale kwaad reist, maar met alles, strippenkaart, OV-jaarkaart of wat dan ook, hoor je een 'lees' piep, die je ook hoort als je in of uitcheckt met de chipkaart. Ik loop even langs de metro's, ik ben nog niet van plan om met een metro te gaan. Zodirect zal ik eerst een tramritje maken. Wanneer ik weer omhoog loop om uit te checken, zie ik andere reizigers, die net uit de metro komen zonder enige handeling richting de poortjes lopen, die bij voldoende nadering vanzelf opengaan. Nu snap ik dus waarom er de hele tijd op allerlei posters geroepen wordt dat je niet moet vergeten uit te checken: in Amsterdam kun je nu nog door open poortjes lopen, maar de dichte poortjes blijven dicht zolang je er geen geldige kaart voor houd. Ik check uit via het invaliden poortje, maar dat gaat niet open, wanneer ik wil gaan duwen loop ik net ver genoeg door, en gaan de twee poort-helften, zij het met de snelheid van een slak, open. Meteen maar even zien of deze handeling goed gegaan is, dus ik print een bonnetje.

Bonnetjes zonder eigenaar Bonnetjes zonder eigenaar Ik snap niet welke idioot deze automaten ontworpen heeft, het zal wel een OV-hater zijn ofzo (alhoewel de bedenkers van het hele chipkaart systeem dat wel zullen zijn) maar de bonnetjes krijg je er voor geen meter uit... ja als je geluk hebt weet je je vinger er achter te haken en hem eruit te trekken, maar het gebeurt me een paar keer dat ik de bonnetjes meerdere keren uit moet printen, omdat ze of verkreukelen, of bij het pogen het bonnetje uit de automaat te halen helemaal oprollen, en dan kan je het helemaal vergeten. Ik ben niet de enige die meerdere bonnetjes uitprint: in vrijwel elke automaat liggen bonnetjes waarvan de eigenaren zo te zien ontbreken.
Ik besluit naar een RET gebouwtje te lopen dat, temidden van het bouwrumoer nog overeind lijkt te blijven. Het is aan vrijwel elke kant bespannen met gigantische spandoeken over de OV-chipkaart.
Mooi. Kunnen ze me daar vast wel vertellen waarom ik de acties die ik in Amsterdam verricht heb niet kan zien. Ik sta relatief kort in de rij, en leg mijn vraag voor. eerst toon ik mijn chipkaart, waarna het kalende mannetje achter het glas al op zijn hand begint te steunen. "Waarom weten de automaten van de RET niet wat ik bij het GVB met deze kaart gedaan heb?" Vraag ik luchtig.
"Tja, misschien omdat het in Amsterdam nog niet werkt?" Probeert het mannetje: nee dan koop ik ook echt een chipkaart natuurlijk...
"Waarom zou ik dan een chipkaart kopen?" Zeg ik tegen het mannetje.
"Tja, dan weet ik het ook niet."
"Wat is dan het idee van 1 kaart voor alle veroersmiddelen?" Poog ik nog.
"Tja, dat weet ik ook niet." Zegt het mannetje. Je kan het bijna opnemen en vast voor hulplijnen rondom dit systeem inzetten, want nergens lijken vervoersbedrijven, die er zelf mee begonnen zijn goed op de hoogte te zijn van het hele systeem.

Goed, op naar de tram. Wanneer ik naar buiten kom lopen, komt net tram 21, naar Woudhoek aanrijden. De Citadis ziet er wat lelijk uit, maar de stoeltjes binnenin en het comfort zijn zeker beter te noemen dan van de Combino's in Amsterdam, die in bochten hinderlijk in het spoor lijken te knallen, en vooral stoeltjes op de meest onmogelijke plaatsen hebben. Ik stap bij de voordeur in, die de minste passagiers kent. Ik check in, maar dat gaat niet helemaal goed. Ik krijg 'probeer opnieuw' heel kort een groen lampje, en daarna weer 'probeer opnieuw' Omdat ik wel wil weten of ik nou ingecheckt ben of niet, hou ik de kaart er nog een keer bij. De informatie die kort op het scherm komt te staan is zo snel weg dat ik het niet eens kan lezen. Met een 'ting' van een echte bel (of een verdomd goede electronische imitatie ervan) zet de tram zich in beweging. Ik besluit bij het Kruisplein weer uit te stappen (de eerstvolgende halte na Rotterdam CS) Het uitchecken is lastig: de lezers zitten redelijk laag gemonteerd, ik ben niet lang met mijn 1 meter 64, maar zelfs ik moet even door de knieën zakken om het scherm, dat natuurlijk hinderlijk spiegelt, te kunnen lezen. De informatie die erop komt te staan is wederom slecht te lezen, want die verdwijnt veel te snel. Uitstappende passagiers op Rotterdam CS Terwijl ik probeer te lezen wat er op het scherm staat wordt ik langzaam aan de tram uitgewerkt door mensen die met een papieren kaartje reizen en er ook uit willen, en de mensen die in willen stappen zijn ook niet zo blij met mij. 'Schiet op man!' hoor ik uit de mond van een van de zeer aanstaande passagiers, de andere mensen kijken mij geïrriteerd aan, en stappen daarna in. Ik loop terug naar de halte Kruisplein vanwaar de trams weer richting CS gaan. Het inchecken gaat dit keer goed, en ook het uitchecken vertoont geen problemen. Toch is de informatie op de schermen te snel verdwenen om te kunnen lezen, maar waarom ze die mogelijkheid in de bussen en trams eigenlijk ingebouwd hebben weet ik niet. Bij de automaten in de metrohal print ik maar weer een bonnetje uit. Nadat ik het eerste stuk papier er niet uit krijg, en ook het tweede niet, print ik maar een derde, die ik er, na veel geworstel en gegraai in de idioot brede bak toch uit weet te krijgen.

Goed, op naar de bus: Nadat ik eerst op de bufferplaats van zowel het Connexxion en RET materiaal terechtkom, en een vriendelijke buschauffeur mij doorverwijst naar de juiste plek loop ik toch nog even te zoeken: de bouwwerkzaamheden maken het er niet overzichtelijker op. Wanneer ik een paar minuten sta te wachten komt bus 33 richting Rotterdam Airport aan. Bij de voordeuren zit een vreemde rode stang, die veel met het opendoen van de deuren te maken heeft. In de weg zit hij bij het instappen allerminst, maar het is een vreemd gezicht als je het nog nooit gezien hebt. Ik zie voor mijn begrippen ontzettend veel mensen met de chipkaart instappen, en dat duurt, dat merk ik nu, verschrikkelijk lang: iedereen wil weten of het wel goed gaat, en dat duurt toch echt langer dan het afstempelen van een strippenkaart, of het tonen van een abbonement. Voor mij stapt een ouder echtpaar in, waar de vrouw mee reist weet ik niet, maar de man heeft een chipkaart in zijn portemonnee zitten, maar die wordt niet zonder slag of stoot gelezen. De chauffeur geeft wat aanwijzingen, en bijna tegelijkertijd piept het apparaatje aan een van de stangen.

Daarna ben ik aan de beurt om 'gechipt' te worden. In een keer wordt mijn kaart gelezen, en wil ik eigenlijk de meldingen op het scherm lezen, maar de mensen achter mij werken mij de bus in.
Terwijl ik een zitplek gevonden heb zie ik nog bijzonder veel mensen met de chipkaart instappen, en ik kan nu op mijn gemak zien hoe geweldig lang dat duurt. Mensen met een jaarkaart of ander abbonement laten die kort zien, en kunnen doorlopen: straks moet iedereen aan de ov-chipkaart, en moet dus iedereen inchecken, en dat duurt nu al lang. Wanneer dat ding echt ingevoerd wordt gaan bus- en trammaatschappijen er niet aan ontkomen de dienstroosters flink te verruimen, om punctueel te blijven. Maar dat laatste zal wel niet gebeuren, want onder het mom van aanbesteden moet alles zo goedkoop mogelijk, en wordt er natuurlijk vooral op dienstroosters beknibbeld.

Ik maak het eerste ritje niet te bont, en stap uit op de Statensingel. Dit ritje kost mij, zoals later uit het bonnetje zal blijken, 12 cent. Op het scherm van de lezer kan ik het niet nakijken: voordat ik goed en wel doorheb wat daar allemaal op getoond wordt is de betreffende boodschap alweer verdwenen, maar daar had ik het eerder al over.

Ik besluit te gaan lopen naar de halte Vroesenpark, waar bijna meteen dat ik op de halte aan kom een bus aan komt rijden.
Dit keer zie ik heel wat minder mensen met het plastic kaartje instappen, maar vrijwel gelijk valt me in bus 49 richting Station Noord al meteen op dat er op het scherm, die de haltes toont bij elke halte groot '9991' komt te staan. Zo nu en dan flitst de naam van de halte er tussen door, maar zodra de haltenaam weer groot zichtbaar wordt op het scherm, wordt dat onmiddelijk weer vervangen door 9991. Nadat ik dat een paar keer heb aangezien loop ik naar voren, naar de chauffeur, die net staat te wachten tot het stoplicht weer groen wordt.
"Hoe moet ik nu weten of het systeem de juiste halte voor zich heeft?" Vraag ik.
"Hoezo?" Vraagt de chauffeur.
"Er staat in plaats van de haltenaam steeds 9991 op het scherm," zeg ik, terwijl ik in
spanning de eventuele onzin die de bestuurder mogelijk gaat verkondigen, afwacht.
"Ja, dat is voor het systeem, dat 'ie het doet," Verkoopt de chauffeur mij. Daar zal wel weer niets tegen in te brengen zijn: "dat ie het doet" Tja, leuk, maar daar heb ik niets aan.
Ik ga maar weer zitten, en vertrouw er maar op dat het systeem het bij het rechte eind heeft. De chauffeur is duidelijk niet zo behulpzaam, of compleet onbekend met het systeem, of allebei, in ieder geval heb ik niets aan systeem-meldingen.

Ik stap uit bij de Bergsingel, en loop naar de overkant van de weg, direct naar de halte waar de bussen in tegengestelde richting rijden. Het inchecken in de bus die voor komt rijden gaat foutloos. Ik ga richting CS, en vraag aan de chauffeur of ik aan de voorkant uit mag stappen: Ik heb namelijk gelezen dat voor uitstappen in een bus van Connexxion je 2 keer de instapborg kost, dus wil ik dat wel eens testen, ook al betreft dit een RET bus.
De chauffeur sputtert tegen: "Mwah, tja, dat hebben we liever niet," Zegt hij aarzelend.
"Waarom niet?" Vraag ik hem.
"Nou ja, vanwege de hele administratie van dat systeem, daarom hebben we liever niet dat
mensen voorin uitstappen." Tuurlijk, alsof de hele administratie tot zijn taak behoort.
"Maar omdat het toch m'n laatste halte is, mag je het van mij proberen."
Ik blijf zitten waar ik zit, en vlak voordat we CS bereiken moeten we wachten op een bouwvrachtwagen die achteruitrijdend het terrein af moet. Een paar bouwvakkers blokkeren de weg, maar onze chauffeur is koppig, en rijd langzaam door, wat hem op een represaille komt te staan van een van de werkers, de chauffeur zijn dienst zit er alleen bijna op, en hij wil gewoon naar huis (en gelijk heeft 'ie) Daar heeft de bouwvakker gelukkig begrip voor, en laat hem voorgaan (de halte ligt nog een meter of 15 voor ons) Ik stap voor uit, en later zal blijken dat dat geen probleem opgeleverd heeft: wel vraag ik me af of alle chauffeurs zo koppig gaan reageren als ouderen dat vragen, maar deze chauffeur zal wel last gehad hebben van het feit dat ik er niet oud uit zie, en hij me met zo'n argument hoopte af te serveren (ik wordt regelmatig 3 tot 4 jaar jonger ingeschat dan ik ben)
Overigens raakt het argument kant noch wal: het werd toch zo gemakkelijk met die kaart? Alles in 1 systeem, nooit meer gehannes met verschillende kaarten, maar blijkbaar is de administratie een karwei van heb ik jou daar.

Meteen bedenk ik dat ik al vrij lang geen bonnetje heb geprint. Dat is dan ook het grote nadeel van dit systeem tot nu toe: alleen op metrostations kan je een bonnetje printen, of dat kaartje opladen. Ik loop de voor mij inmiddels gemakkelijk vindbare trap af, en hoor al meteen weer het geschal van de alarmpiepers van de poortjes. Terwijl ik bij een van de automaten mijn kaart sta op te laden komt er een vrouw met haar boodschappentas de trap af: ze heeft een chipkaart, en houd deze voor de lezer van het invalidenpoortje. Net zo tergend langzaam als bij mij openen deze zich: omdat het de vrouw te langzaam gaat wurmt ze zich zijdelings door de kleine opening die de nog opengaande helften vormen, maar dan gaat het hartstikke mis: De sensoren detecteren dat de vrouw het poortje gepasseerd heeft, en zien de boodschappentas als een tweede persoon, en luid piepend slaat het poortje alarm, poortjes op Rotterdam CS
en klappen de helften met een gigantische vaart dicht: de vrouw zit nu aan de ene kant van het poortje: haar boodschappentas aan de andere kant. Begrijpelijk scheldend geeft ze een paar flinke rukken aan haar tas, wat ze ook al deed toen de poortjes aan het sluiten waren. Na een trap tegen een van de helften slaat het poortje wederom alarm, en opent zich weer.Ik schud m'n hoofd: ik hoop dat ouderen met een rollator of wandelstok niet hetzelfde gaat overkomen, maar dat zal volgens de bobo's die dit systeem bedacht hebben vast niet kunnen (de praktijk zal vast wel anders bewijzen, maar die bestaat geloof ik niet voor de bedenkers)

Terwijl ik nog bij de automaat sta komt een gezin de trap aflopen. Tenminste, de 2 kinderen hoeven niets te doen, de ene is diep onder zeil in de draagzak van moeders, en de ander ligt vredig te slapen in de buggy, die de trap afgedragen wordt door vader. Ze hebben een strippenkaart, maar vragen zich af hoe ze door de poortjes moeten. Ook ik weet het even niet. Wanneer de man afstempelt met de strippenkaart, en het poortje zich opent, is het al te laat: de buggy past op een paar centimeter na net niet door de poortjes. Ik dirigeer ze naar het invaliden poortje, waar ze, met 1 keer stempelen (ze hebben immers al een keer gestempeld) snel beiden door heen lopen. Het poortje slaat uiteraard alarm, maar daar let toch niemand op: controleurs zijn, zoals ik al eerder zei, ver te zoeken.

Ik maak een kort tramritje van Rotterdam CS naar het Eendrachtsplein: het is een schril contrast: de behoorlijk oude tram (niet dat daar iets mis mee is, liever een oude dan een Combino) met bij elke deur één of twee glanzende chipkaart-lezers. Bij het Eendrachtsplein ga ik de metro binnen, en ik denk te weten welke metro ik nodig heb om weer op Rotterdam CS uit te komen. Dus loop ik, na ingecheckt te hebben door de poortjes, en zie daar op de electronische borden 3 metro's staan: 2 richting 'Oost' en 1 richting Spijkenisse. Nu zegt een metro naar 'Oost' mij als Purmerender net zo weinig als een Amsterdamse metro richting Gein voor een Rotterdammer, dus ik zal toch op zoek moeten naar een metrolijnen overzicht. Daar is echter over nagedacht: op de perrons zijn nergens metrolijn-overzichten te vinden: daarvoor zal ik dus moeten uitchecken, maar om reizigers die overstappen wat extra geld uit de zak te kloppen raak je je overstap recht kwijt als je op een station een overstap pleegt, maar op datzelfde station ook vrij kort erna weer uitcheckt: Iedereen die straks tot de ontdekking komt dat hij op het verkeerde perron staat, of om welke andere reden ook weer uit moet checken, betaalt bij het inchecken gewoon weer het basistarief.

Ik loop door de poortjes, en loop naar de enige lijnkaart die ik vinden kan. Een Surinaamse vrouw staat kwaad uit te leggen aan 2 OV-chipkaart 'advisors' (dat staat niet op hun hagelwitte jasje, maar zo zullen ze vast wel genoemd worden) dat haar ov-chipkaart al geld kost, en dat ze er dan niet eens mee kan reizen. De vrouw van de twee, die meer lijkt op een puber die op zoek was naar een vakantiebaantje, knikt alleen maar, onder het steeds maar mompelen van 'tja' en 'ja' op een manier van: "Ik vind het ook heel erg, maar ik kan er ook niets aan doen."

Nu kan ze er natuurlijk niets aan doen, maar het geeft wel aan hoe bijzonder behulpzaam iedereen rondom dit systeem toch is. Wanneer ik, na nogmaals verkeerd inchecken (ik had de routetabel toch verkeerd begrepen) weer uitcheck, en nogmaals de routekaart bekijk, wordt ik te hulp geschoten door de jongen, die tot dan toe het relaas van de Surinaamse vrouw zonder zich te verroeren over zich heen liet komen. Hij wijst me duidelijk de weg, maar veel uit te leggen valt er ook niet over de keuze tussen 2 perrons. Over de OV-chipkaart, waar hij eigenlijk voor bedoeld is, is des te meer uit te leggen: maar zelfs na een uitleg snap je het nog niet, de reiziger moet het zelf allemaal maar uitzoeken.
Ik loop nu het juiste perron op, en wacht op de eerstvolgende trein richting Beurs,
want daar zal ik over moeten stappen. Met een oorverdovend gierend geluid kondigt de metro zich al vroegtijdig aan, terwijl hij wiebelend door de tunnels aan komt rijden. De metro van Amsterdam is een stuk stiller, elke trein hoor je hier ruim van te voren aankomen, en is ook nog lang te volgen nadat de trein het station verlaten heeft. Op de lijnenkaart had ik al gezien dat station Beurs, als een kruising voorgesteld wordt. Wanneer ik daar uitstap blijkt dit station een letterlijke kruising te zijn, en ook hier klinkt zo nu en dan gepiep van chipkaart poortjes die alarm slaan. De metro die me naar Rotterdam CS brengt is een stuk ouder dan de andere voertuigen, maar rijd daarom niet minder goed. Met een zoete stem roept een mevrouw ons op 'allen uit te stappen, Rotterdam CS' Zodra de deuren zich openen perst iedereen zich over het smalle perron richting de trappen.
Vrijwel niemand zie ik de chipkaart gebruiken om weer van het station
af te komen, vrijwel iedereen loopt gewoon door.
Ik print een bonnetje, en vervolg mijn test-tocht. Dit bonnetje heb ik rechts afgebeeld: zo als te zien is, lijkt er een deel weggevallen te zijn: de automaten zijn echter goed in het herkennen van deze fout, want nog nooit is het me gebeurd dat hierdoor informatie ontbreekt: het bonnetje wordt er echter wel hinderlijk langer door, en een dergelijke witte vlek 'informatie' komt ook wel erg vaak voor.
Daarnaast staat dat ik ook uitgestapt ben op de Statenweg: mijn eigen administratie (die van de haltebordjes met de naam van de halte erop) spreekt niet van een Statenweg, maar van de Statensingel, dus welke ik nou moet geloven weet ik niet.
Bon met net-niet-weggevallen informatie

Om dit verhaal een beetje overzichtelijk te houden, en deze pagina niet te lang te laten worden, begin ik hier maar pagina 2