Op de vorige pagina was te lezen hoe ik in Rotterdam mijn eerste chipkaart-meters aflegde: wat ook niet geheel zonder problemen gepaard ging. Na een paar tram en busritjes gemaakt te hebben, begeef ik me op NS gebied.

Tja, Hoekse Lijn, waarom heet die spoorlijn de Hoeksche Lijn? Het antwoord kwam van een lijnen-net kaart, waar ik zag dat de lijn tussen 2 punten precies 90 graden draait. Of dat stuk spoor van Rotterdam naar Hoek van Holland dat ook in het echt doet weet ik niet, maar dat maakt voor het chipkaart gebeuren niets uit: dit is tot nu toe het enige treintraject waar je kan reizen met de chipkaart.

Voordat ik dat kan, zal ik eerst 'Raileasy' op mijn kaart moeten laten zetten. Dit stukje software geeft aan of je eerste of tweede klas reist, en of je daarbij ook nog recht hebt op korting of niet. Ik ga in de irritant lange rij staan die voor de 'serviceloketten' staat. 6 mooie balies, waar ze dan een zielig aantal van 2 in gebruik hebben, terwijl de wachttijd inmiddels bijna een minuut of 10 bedraagt.

Wanneer ik dan eindeljk aan de beurt ben, leg ik mijn verhaal uit, en dat ik 'Raileasy' op mijn pas wil hebben. Uit de uitleg van mevrouw-achter-het-loket begrijp ik dat het wel mogelijk is dat stukje software op mijn anonieme kaart te zetten, maar op de vraag of ik een basis of 'standaard' (of iets dergelijks) wil, moet ik het antwoord schuldig blijven. De tweede optie naast 'basis' weet ik al niet eens meer: het hele verhaal was zo vaag dat ik die niet eens onthouden heb: na meerdere keren vragen van haar kant welke soort ik nu precies wil leg ik geïrriteerd uit dat ik alleen maar weet dat je dat 'programma' moet hebben om met die chipkaart de NS lezers te kunnen gebruiken. Ze knikt en ik denk dat ze hoopt dat ze het juiste op de kaart zet: mijn kaart wordt in een zelfde soort bakje als bij de oplaad automaten gelegd, en na het intypen van een wachtwoord en nog een stukje beveiligingstekst (wat ik overigens gewoon af kan kijken) verschijnt er op het scherm een gruwelijk aantal mogelijkheden die op mijn kaart geladen kunnen worden: het geeft maar weer aan hoe ontzettend complex het wordt om jaarkaarten, maandabbonementen en dergelijke op 1 kaart te krijgen, en die dan ook nog apart te moeten kunnen gebruiken. Nadat ze op een van de knoppen heeft geklikt, en er iets niet blijkt te werken kiest ze maar iets anders: het lijkt bijna alsof ik de eerste ben die met de chipkaart het NS traject op wil. Er verschijnen een aantal virtuele tabbladen, waar ook nog geldbedragen ingevuld kunnen worden. Ze mompelt dat ze helemaal niet weet 'of het wel werkt als je geen bedrag invult' en probeert wat op een niet selecteerbaar vakje te klikken. Ze negeert allerlei invoervelden voor bedragen die ik toch niet nodig heb. Ze twijfelt echt of het allemaal goed gaat, maar wanneer ze de kaart aan mij geeft en ik later in zal checken zal blijken dat het toch nog goed gegaan is. Ik krijg ook nog een bonnetje mee, waar voor alle bedragen en het eventueel betalen daarvan, en het mogelijke wisselgeld overal 0 euro geprint is. Dit bonnetje heb ik rechtsboven afgebeeld: het kwam niet ongeschonden uit m'n portemonnee.

Nu dat programmaatje op mijn kaart staat begeeef ik me naar een van de NS lezers op Rotterdam CS. Het inchecken gaat in 1 keer goed, maar na een paar minuten weer uitchecken is er hier niet bij: 'u bent al ingecheckt' meldt de lezer. Waarom deze lezers wel weten of je al binnen of buiten bent weet ik niet, maar herhaaldelijk proberen weer uit te checken heeft geen effect. Dus dan maar de trein in. De Sprinter die al klaar staat om richting Hoek van Holland te vertrekken is nog niet erg vol. Ik stap dicht bij de conducteur in, in de hoop dat ik gecontroleerd ga worden. Wanneer we net vertrokken zijn komt de conducteur inderdaad langs om de kaartjes te knippen, en met de vele jaarkaarten is hij snel door het eerste gezelschap tweede klas reizigers heen, en is hij bij mij aanbeland. Wanneer ik mijn chipkaart laat zien lijkt het wel alsof hij verveeld zijn stempeltang opbergt en net zo verveeld het controle-apparaat voor de chipkaarten pakt. Het is een compact apparaatje: veel compacter dan ik had verwacht, de lezers op de perrons zijn bijna idioot groot in vergelijking met het Postbank-blauwe apparaatje dat de conducteur bij zich draagt. Ik overhandig mijn kaart, en hij toetst wat dingen in op het apparaat. Mijn chipkaart bewegend voor het uitleesgedeelte, in de hoop dat het apparaat wat doet, fronst hij zijn wenkbrauwen, en toetst nog wat in, waarna hij de kaart weer wiebelend voor de lezer houd. "Uh nou, alstublieft," zegt de conducteur, alsof hij in verlegenheid gebracht is door zijn electronische stempeltang. Of mijn kaart nou gecontroleerd is weet ik niet, maar afgaande op de gezichtsuitdrukkingen van meneer de HC (HoofdConducteur) vermoed ik dat hij niet weet hoe het apparaat werkt, en dat mijn kaart dus niet gecontroleerd is. Blij dat hij de gewone stempeltang weer ter hand mag nemen bergt hij het blauwe ding weer op in zijn holster, en gaat verder met de papieren kaarten. Het hele controlegeintje heeft 'm zo'n 20 seconden gekost: als dat straks met iedereen in de trein zo gaat, hoeven zwartrijders niet veel te vrezen.

Nadat ik een paar keer in en uitcheck op dit station dringt het tot me door: Op dit station zijn zowel poortjes te vinden als losse lezers. Als je binnen bent, en net ingecheckt bent via de poortjes kan je bij een losse lezer weer uitchecken. Uh tenminste, dat vermoed ik, want de losse lezer staat dat niet toe. Wanneer ik door een ander poortje ga, waar op de lezer ook een NS sticker geplakt is, betaal ik ineens maar 4 euro borg, én mag ik bij de losse lezer wel inchecken. De 4 euro is duidelijk de instapborg die de RET berekend, maar waarom er dan een NS sticker op de poortlezers geplakt is begrijp ik niet. Een bonnetje dat ik uitprint laat ook zien dat de NS automaat niet weet waar ik ingecheckt ben: het zijn dus duidelijk poortjes van de RET, maar toch met een NS sticker.
De automaat heeft ook een hinderlijke gewoonte: als je je transacties bekijkt, kan je er meteen voor kiezen daar een bonnetje van te laten printen. Wanneer je dat bonnetje hebt en op 'stoppen' drukt, krijg je opnieuw de vraag of je een overzicht wilt printen, waarom die automaat niet kan onthouden dat ik al een bonnetje heb laten printen snap ik niet. Terwijl ik bij een automaat net 'product selecteren voor gebruik?' gekozen heb voor m'n NS programmaatje, en uit probeer te checken gaat het alarmdeuntje van het poortje kort af: Een rood kruis verschijnt op het scherm, met de melding: 'Ongeldig product' Ik heb blijkbaar m'n NS programmaatje gede-activeerd, en mag nu dus het station niet af. Wanneer ik bij de automaat maar weer 'product selecteren voor gebruik?' loop ik weer richting de poortjes, daar kom ik een man met 3 kinderen tegen.

"Je mag nóóóit op het groene knopje drukken..."

Ik wacht even, en bekijk het zielige schouwspel van de man die met zijn kroost het station probeert te verlaten: het lijkt wel alsof de strippenkaart al niet meer bestaat: nergens is een gebruiksaanwijzing te vinden hoe je met meerdere personen de poortjes passeert.
Ik vind het welletjes, en een fractie van een seconde nadat ik uitgecheckt heb verschijnt op het scherm de melding 'Verlaat direct het station' met een naar boven bewegend pijltje erbij. Alle poortjes openen zich, en tegelijkertijd slaan ze allemaal alarm. Een gigantisch meerstemmig electronisch geschal van de alarm slaande poortjes vult het hele station. Wanneer ik doorloop zie ik de man bij het groene knopje staan, en zijn kroost door de poortjes dirigeren. Vrijwel iedereen die van de trap af komt lopen blijft stokstijf staan bij het zien van alle geopende poortjes.
Na 5 seconden houd het gepiep op, en blijven de poortjes open.
Een ouder echtpaar komt de trap af lopen, en precies op dat moment beginnen de poortjes weer een piepconcert, en sluiten alle poortjes na slechts 20 seconden weer. De vrouw die net door wou lopen wordt bijna geraakt door de sluitende helften van een van de poortjes, maar weet net op tijd een sprong naar achteren te maken.
Het is duidelijk: de Duitse man, met de kinderen, heeft op de noodknop gedrukt. Ik maak me alleen ernstig zorgen: 20 seconden na het drukken op de noodknop sluiten de poortjes alweer, als er echt iets ernstigs gebeurt heb je aan 20 seconden echt niet genoeg om een station te ontruimen, maar ja, er zullen vast wel eerst doden moeten vallen voordat men daar iets aan zal doen. Ik had verwacht dat er nu als de wiedeweerga een mannetje in een auto zou moeten springen, en zich naar station Schiedam Centrum zou spoeden, om iets te resetten ofzo, maar nee, na 20 seconden zal iemand opnieuw op de noodknop moeten drukken om de poortjes weer te openen. Terwijl ik gelukkig net op tijd heb uit kunnen checken bedenk ik me ineens dat ik van geluk mag spreken dat ik geen negatief saldo op mijn kaart heb. De oplaadautomaat staat namelijk IN het afgesloten gebied. Als je dus een lange treinreis gemaakt hebt, en zoveel verreisd hebt dat je, ook met de instapborg er weer bij opgeteld, een paar euro min staat op de kaart, kom je niet meer door de poortjes: want daar heb je minimaal 0 euro voor nodig. Buiten de poortjes kan ik geen oplaadautomaat vinden. Wanneer ik maar weer incheck en terugloop naar de trein, zie ik dat je vanuit de metro ook op de trein kan stappen: daarvoor moet je echter door poortjes, maar tegelijkertijd kan je ook naar beneden lopen en wederom door poortjes lopen. Wanneer ik mijn kaart voor een van de lezers van de poortjes houd, krijg ik 'onvoldoende saldo, aub opladen' op het scherm. Wanneer ik mijn kaart bij de losse lezer houd, die pal voor de metropoortjes staat, krijg ik dezelfde melding. Ik hou het voor gezien: dit hebben ze gewoon te ingewikkeld gemaakt. De trein terug komt aan, en ik stap in om terug te gaan naar Rotterdam CS. Om een lang verhaal kort te maken: beide ritten ging de kostenberekening goed, en betaalde ik 2 keer een enkele reis van 2,10. Dat is dan ook meteen het nadeel van het kaartje: de NS ziet straks iedereen liever op saldo reizen dan met een abbonement, wat inhoudt dat iedereen dure enkeltjes gaat betalen, en geen abbonement of retourtje meer kan kiezen. Op Rotterdam CS zoek ik me een ongeluk naar een oplaadautomaat: die ze goed verscholen hebben achter een stel poortjes. Wanneer ik daar een bonnetje geprint heb en door het poortje naar beneden ga, staat daar een oudere man zijn ongenoegen te uiten over het feit dat zijn kaart niet gelezen werd. "Ik heb bijna 40 jaar bij de NS gewerkt, en nu krijg ik ineens zo'n gratis reizen chipkaart, maar die werd niet gelezen, en ik vind dat maar raar." De medewerker van de NS waar hij in gesprek mee is, legt uit hoe de kaart gelezen moet worden, waarop de man geërgerd antwoordt dat hij echt wel weet hoe dat moet, daarbij vermeldende dat zijn kaart gewoon niet gelezen werd. Uiteindelijk komt het er (uiteraard) op neer dat de man het verkeerd doet, niet het systeem.

Ik heb het gehad, ik kan die chipkaart lezers niet meer zien. Ik stap op de trein naar Amsterdam CS, en begeef me terug naar huis.

Eindresultaat

Geen enkele keer heeft het systeem mij vandaag een verkeerd bedrag berekend voor mijn tram, bus en treinritten. Daar komt echter wel bij dat ik er pas deze dag achter kwam dat je het overstaprecht verliest als je op 1 station een overstap pleegt, maar kort daarna op hetzelfde station weer uitcheckt.
Daarnaast is het hebben van 1 kaart voor alle vervoersmiddelen een beetje een farce: Ik heb de kaart deze dag bij 2 vervoersbedrijven gebruikt, maar voor ik begon ook een bonnetje geprint van m'n activiteiten in Amsterdam. De automaten van de NS en RET weten echter niet waar je met het GVB geweest bent, en wat je bij de NS uitspookt weet de RET en het GVB weer niet. En zo geldt dat ook voor de RET: daarvan weten de GVB automaten en NS automaten weer niet waar je bent geweest: het wordt er dus allemaal vééél overzichtelijker op: straks moeten we van elke vervoersmaatschappij bonnetjes printen, omdat die van elkaar de locaties waar je geweest bent niet weten.